• Sentyabrın 18-də Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində Sevil Abbasoğlu İrəvanlının “Kafkaslardakı kıyım ve sürgünler” (Qafqazda qırğınlar və sürgünlər) kitabının təqdimatı keçirilib.

Tədbiri açan muzeyin direktoru akademik Rafael Hüseynov kitabda Azərbaycan tarixi üçün önəmli məqamların işıqlandırıldığını diqqətə çatdırıb. Muzeyin direktoru kitabın əzəli ata-baba yurdumuz Qərbi Azərbaycanın siyasi tarixini, adət ənənələrini və mədəniyyətini daha dərindən öyrənmək üçün dəyərli elmi-tədqiqat əsəri olduğunu vurğulayıb. O, kitabın Azərbaycan türkcəsində nəşr olunmasının zəruriliyini qeyd edib.

Akademik Rafael Hüseynov çıxışında Azərbaycan dövlətinin XX əsrdə qət etdiyi mübarizəli yolun enişli-yoxuşlu mərhələlərindən də söz açıb, müstəqilliyin bərpasının ilk illərində Ulu Öndər Heydər Əliyevin xilaskarlıq missiyasını vurğulayıb: “Ulu Öndər tarixin çətin sınaqlarında dövlətimizin müstəqilliyini qoruyub saxlamağı bacardı və XXI əsrə çatdıra bildi, müasir Azərbaycan dövlətini mükəmməl bir şəkildə bərqərar etdi. Ulu Öndərin siyasi kursunu uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyev müstəqilliyimizi daha da möhkəmləndirdi. Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu şanlı Qələbə qazanaraq 30 illik erməni işğalına son qoydu, torpaqlarımızı azad etdi”.

Sonra kitabın müəllifi əslən Qərbi Azərbaycandan olan Sevil Abbasoğlu İrəvanlı çıxış edərək nəşrin ərsəyə gəlməsinə xeyli vaxt sərf olunduğunu, bunun Azərbaycan üçün siyasi və mədəni baxımdan çox mühüm addım olduğunu diqqətə çatdırıb.

Tədbirdə Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru AMEA-nın müxbir üzvü Misir Mərdanov, Bakı Dövlət Universitetinin baş müəllimi Sona Çərkəz, AzTV-nin “Turan” proqramının aparıcısı Zərnişan Atakişiyeva, “Dərələyəz” icmasının üzvü Kamil Məmmədov və digərləri çıxış edərək Qərbi Azərbaycanla bağlı elmi əsərlərin yazılmasını və tədqiqini tarixi həqiqətlərin geniş ictimaiyyətə çatdırılması baxımından mühüm amil kimi qiymətləndiriblər.

Qeyd edilib ki, kitab İstanbulda Türk Dünyası Araşdırmaları Vakfı tərəfindən çap olunub. Kitabın ön hissəsində İrəvan xanlığının alay bayrağı, arxa hissəsində isə İrəvan qalasının çar Rusiyası orduları tərəfindən mühasirəsi təsvir edilib. Bu təsvirlər fransızəsilli rus rəssam Frans Roubaud tərəfindən 1827-ci ildə yaradılıb.

Kitabda Qərbi Azərbaycanın tarixi, coğrafiyası, əhalisi, etnik və dini vəziyyəti, xanlıqlar dövrü, Qacarın İrəvan xanlığına yürüşü, müharibələr, çar I Pyotrun dövründə rus ordusunun Xəzər sahillərini işğalı, İrəvan xanlığının və digər xanlıqların Rusiya və Osmanlı dövlətləri ilə münasibətləri açıqlanıb. Eləcə də Rusiya-İran müharibələri və Osmanlı-Səfəvi müharibələri zamanı insanların etnik statusuna təsir edən köçlərdən söz açılıb.

Əsərdə İrəvan xanlığının siyasi tarixi haqqında məlumatlarla bağlı çar Rusiyası dövründə nəşr olunmuş “Qafqaz toplusu” (“Kavkazskiy sbornik”) jurnalına və İsrafil Məmmədovun əsərlərinə istinad edilib. (AZƏRTAC)