• Qeyd edək ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində Baku TV-də növbəti veriliş yaynlanıb.Verilişdə Azərbaycanın tarixi torpaqlarında ermənilər yerlərini möhkəmləndirib daim yaşayacaqlarına təminat aldıqdan sonra azərbaycanlıları yurd-yuvalarından sıxışdırmağa və çıxartmağa başlamalarından söhbət açılıb.

Qeyd olunub ki, indiki kimi onda da havadar rolunu oynayanlar onlara maddi, mənəvi, siyasi, hərbi hətta tarixin saxtalaşdırılması üçün yardımlar ediblər.

1988-ci ildə silahlı ermənilər sovet əsgəri ilə azərbaycanlıların evinə gələrək yaşadıqları yurdlarını təcili tərk etməyi onlardan tələb ediblər.

Sovet dövründə ermənilər silahlı olduqları  halda, azərbaycanlıların ov tüfəngi belə əllərindən alınmış, orta məktəbdə şagirdlərin hərb sirrini öyrənməsi üçün istifadə olunan silahlar yığışdırılmışdı. 

Oxşar hadisələr Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində də  baş vermişdi. Yerli azərbaycanlı sakinlərdən silahlar məcburi olaraq toplanıb.  Odur ki, sovet Rusiyası əsgərləri ilə erməni silahlıları Qərbi Azərbaycanda və Qarabağda eyni cinayəti törədiblər. Qərbi Azərbaycandan zorla çıxarılan dinc azərbaycanlı sakinlər qaçqın, Qarabağdan  qovulanlar isə məcburi köçkün adlandırılıb.

Verilişdə söhbət gedir ki, Qərbi Azərbaycanın və Qarabağın azərbaycanlı sakinlərinin geri qayıtması beynəlxalq norma və qaydalara əsasən qanunidir. Bu  məsələ 2020-ci ilin noyabrın 10-da Ermənistanın imzaladığı kapitulyasiya  aktında da vurğulanıb. Məcburi köçkünlər  və qaçqınlar  Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar  üzrə Ali Komissarlığı idarəsinin nəzarəti altında Dağlıq Qarabağ ərazisinə və ona bitişik ərazilərə qayıdırlar.  Ermənistan bu sənədə əsasən üzərinə  götürdüyü öhdəliyə əməl etməlidir.  Bu sənədin imzalanmasında  Rusiya vasitəçi olub.  Ona görə də azərbaycanlıların öz yurdlarına qayıtması üçün Moskva da məsuliyyət daşıyır.

Qeyd edək ki, keçmiş  SSRİ dövründə öz yurdlarından qovularaq Qazaxıstana və  Orta Asiyaya sürgün edilən  Ahıska türkləri, Kırım türkləri  azərbaycanlıların repotrasiyası  haqqında qanun da qəbul edilib.  Həmin sənədə uyğun olaraq Rusiya SSRİ-nin varisi kimi  Qərbi azərbaycanlıların da öz yurdlarına qayırtmasını həyata keçirməyə borcludur. 

Ermənstanda repotrasiya haqqında qanun mövcuddur. 10 noyabr tarixli sənədə əsasən  bu qanuna Qərbi azərbaycanlıların ölkəyə, öz evlərinə qayıtması məsələsinin əlavə edilməsi vacibdir. Çünki  İndiki Ermənistandan qovulmuş bütün azərbaycanlılar  və onların törəmələrinin  öz yurdlarına qayıtmaq hüququnun ləyaqətli və təhlükəsiz şəkildə reallaşmasına Birləşmiş Millətlər  Təşkilatı və beynəlxalq  ictimaiyyətin nəzarəti  altında şərait yaradılmalıdır. Öz yurdlarına qayıdandan sonra  onların fərdi və kollektiv haqları, təhlükləsizliyi təmin olunmalıdır.  Bununla bağlı dünyada təcrübə  mövcuddur. İkinci Dünya müharibəsi zamanı Avropa ölkələri əhalisinin yarısı, o cümlədən yəhudilər , polyaklar, müxtəlif məcburiyyətlərə məruz qalaraq  öz evlərindən qovulmuşdu.  Müharibə bitəndən sonra onların evlərinə qayıtması təmin olundu. Yəhudilərin və polyakların qaçqın  düşmüş övladları, nəvə və ya nəticələri  ata-babalarının vətəninə qayıtdı. İndi Cənubi Qafqazda yeni  siyasi-coğrafi şərait  yaranıb. İkinci Dünya Müharibəsindən sonrakı beynəlxalq təcrübəyə əsasən azərbaycanlıların da öz yurdlarına  qayıtması təmin olunmalıdır. Beləliklə, faşist Almaniyası dağıldıqdan sonra dinc sakinlərin daimi yaşamaq hüquqları bərpa olunduğu kimi, SSRİ dağılan ərəfədə yurd-yuvalarından qovulmuş  azərbaycanlıların da  pozulan hüququnun bərpası təmin edilməlidir. Bu, həm dünya ictimaiyyətində ədalətin bərpasına inamı artıracaq, həm də  beynəlxalq ictimaiyyətin faşistlər kimi ermənilərə də veriləcəyi ən doğru dərs göstərəcəyi ən doğru yol olacaq.

Hazırladı: Tahirə AĞAMİRZƏ