Üçkilsə (Eçmiədzin) rayonu ərazisində olan Müqəddəs Ripsime məbədi türk-xristian abidəsidir. III əsrin sonlarında öz rəfiqələri ilə Romadan qaçıb Vağarşabad şəhərində sığınacaq tapan, burada çarın qəzəbinə gələn bakirə Ripsimenin şəhid olduğu yerdə IV əsrin əvvəllərində Qriqori tərəfindən sovməə ucaldılmışdır. 618-ci ildə Katalikos Qamata həmin sovməənin yerində məbəd tikdirmişdir. Sonrakı dövrlərdə məbəd kompleksinə yeni tikililər artırılmış, ona bir çox erməni elementləri əlavə olunmuşdur.
İsa Musayev