• Mərkəzi Asiya və Qafqaz son vaxtlar ABŞ-nin diqqətini cəlb edir. Hər iki bölgənin ölkələri uzun sürən Rusiya hökmranlığının irsindən imtina ediblər. Rusiya lideri Vladimir Putin və tükənmiş rus şovinistləri isə hələ də bu bölgələri “Moskvanın müstəsna imtiyaz zonasının bir hissəsi” hesab edirlər.

"Vətən səsi" xəbər verir ki, bu barədə “Washington Times”da dərc olunan məqalədə deyilir. Amerika Xarici Siyasət Şurasının Avrasiya üzrə tanınmış tədqiqatçı, Mərkəzi Asiya-Qafqaz İnstitutunun təsisçi sədri və Con Hopkins Universitetinin professoru Frederik Starrın müəllifi olduğu məqalədə bildirilir ki, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra ABŞ hökumətləri Mərkəzi Asiya və Qafqaza böyük ölçüdə maraq göstərməyib: "Heç bir prezident bu bölgələrə səfər etməyib. Sovet İttifaqının dağılmasından 2023-cü ilə qədər heç bir ABŞ prezidenti həmkarları ilə qrup şəklində görüşməyib. Bu arada Çin liderləri Hu Jintao və Si Cinpin dəfələrlə bölgəni gəziblər, Putin də tez-tez orada olur”.

Müəllifin fikrincə, Mərkəzi Asiyada Amerika investisiyalarının artması və ABŞ prezidenti Donald Trampın Azərbaycanla Ermənistan arasında gərgin münaqişənin həllində oynadığı rola görə Ağ Ev rəhbərinin regiona səfəri üçün əlverişli məqamdır. Ən əsası, Putin Ukraynaya qarşı amansız müharibəsini davam etdirərkən, Baltik və Qara dəniz regionlarında NATO üzvlərini təhdid edərkən, Mərkəzi Asiya və Qafqazı da diqqətdə saxlayır: "Hər ikisi onun Rusiyanı bir imperiya kimi yenidən qurmaq kimi utopik, amma təhlükəli xəyalının əsas hissələridir. ABŞ necə göstərə bilər ki, o, Putinin böyük strategiyasını başa düşür və onun öz imperiya ambisiyasını başqalarına sırımasına imkan verməyəcək? Yeni Amerika investisiyalarının axını, təhsil və mədəniyyət sahələrində çoxsaylı əlaqələr də bu məqsədə xidmət edir. Bununla belə, bu müxtəlif layihələrin hamısı ümumi strategiya olmadan baş verir. Prezidentin səfəri bunu həyata keçirməyin ən sadə, birbaşa və ən ucuz yoludur. Respublikaçılar və Demokratlar tərəfindən 34 il müddətinə təxirə salınan belə bir səfər Amerikanın Xəzər dənizinin hər iki sahilindəki ölkələri yaxşı tanıdığına və onların azad bazarlara və insan hüquqlarına hörmətə malik müstəqil və müasir dövlətlər kimi inkişaf etmək səylərini dəstəklədiyinə aydın siqnal verərdi".

Frederik Starr yazır ki, Mərkəzi Asiya və Qafqazda yerləşən səkkiz ölkə nəzərə alınaraq, ABŞ prezidentinin regiona səfəri üçün prioritet üç ölkə olmalıdır:
Qazaxıstan – regionun konsolidasiyasında əsas liderlərdən biri
Özbəkistan – konsolidasiya prosesində Qazaxıstanla birgə aparıcı ölkə
Azərbaycan – Qafqazın ən dinamik iqtisadiyyatı və Xəzər bölgəsi ilə əlaqələrin əsas təşəbbüskarı.

Müəllifin fikrincə, bu cür səfərlərin məqsədi Amerikanın regiona dair məlumatlılığını açıq şəkildə etiraf etmək, gələcək iqtisadi, mədəni və təhlükəsizlik əlaqələrini inkişaf etdirmək və ABŞ-nin təkcə ölkəyə görə deyil, region miqyasında strategiyaya aparan qarşılıqlı fəaliyyətə başlamaq olardı: "İndi Ağ Evin belə bir təşəbbüslə çıxış etməsi üçün doğru andır. Moskva və Pekin sonrakı gecikmələri Vaşinqtonun davam edən maraqsızlığının sübutu və onların payı artırmağa dəvəti kimi şərh edəcəklər. Regional dövlətlər belə nəticəyə gələcəklər ki, onlar Vaşinqtonun arxa planında qalırlar. ABŞ öz hərəkətsizliyi ilə Şimali Koreyadan İrana qədər Pekinin strategiyaları və şıltaqlıqlarının hakim olduğu böyük dövlətlər qrupunun yaradılmasına qoşula bilər".

Elxan SALAHOV