• Bu gün əsərləri ilə həmişə müasir olan yazıçı, dramaturq, jurnalist,  pedaqoq kimi adını Azərbaycan tarixinə yazdımış Süleyman Sani Axundovun doğum günüdür. O, 1875-ci il oktyabrın 3-də Şuşa şəhərində anadan olub. Uşaq yaşlarından atasını itirib və dayısı, görkəmli maarif xadimi Səfərəli bəy Vəlibəyovun himayəsində böyüyüb. 1885-1894-cü illərdə Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil aldıqdan sonra III dərəcəli rus-tatar məktəbində müəllim işləyib. 1920-1921-ci illərdə Qarabağ vilayətinin maarif şöbəsinin, 1922-1930-cu illərdə isə Bakıda məktəb müdiri vəzifələrində çalışıb. 1922-ci ildə Azərbaycan “Ədib və Şairlər” İttifaqının ilk sədri seçilib. Ədəbi və pedaqoji fəaliyyətinə görə 1932-ci ildə "Əmək qəhrəmanı" adına layiq görülüb. 1921-1930-cu illər ərzində, keçmiş sovetlər ittifaqında Bakı Sovetinin üzvü olsa da, ömrünün sonuna kimi pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub, yazıçı, jurnalist kimi tanınıb.

Onun XX əsr Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının inkişafında böyük xidmətləri danılmazdır. Çar hakimiyyəti dövründə əsl maarifçi kimi xalqın övladlarının təhsil alması üçün əlindən gələni əsirgəməyən ədib 1906-cı ildə Azərbaycan müəllimlərinin Bakıda keçirilən I qurultayında fəal iştirak edib. Qurultaydan sonra ərəb əlifbasının islahı üçün təkliflər irəli sürən S.S.Axundov pedaqoji sahədə həmkarları ilə birlikdə “İkinci il” dərsliyini tərtib edib.

Onun ilk əsəri "Tamahkar" komediyasıdır. Yazıçı bu əsərini böyük dramaturq Mirzə Fətəli Axundzadənin "Hacı Qara" əsərinin təsiri ilə qələmə alıb. Dramaturqun sənətini sevən yazıçı ədəbiyyatda ondan fərqlənmək üçün ərəbcə ikinci mənasını daşıyan "sani" sözünü özünə ləqəb götürüb. S.S.Axundov “Dibdat bəy", "Türk birliyi" komediyalarının, "Laçın yuvası", Qaranlıqdan işığa", "Şahsənəm və Gülpəri", "Səadət zəhmətdədir", "Molla Nəsrəddin Bakıda", "Eşq və intiqam" kimi pyeslərin və bir sıra uşaq əsərlərinin də müəllifidir. Onun bir nasir kimi 1905-ci ildə yazdığı "Qonaqlıq", "Kövkəbi-hürriyyət", "Yuxu" kimi hekayələri də müəllifin yadda qalan hekayələrindəndir.

O, 1912-1914-cü illərdə “Qorxulu nağıllar” adı altında “Əhməd və Məleykə”, “Abbas və Zeynəb”, “Nurəddin”, “Qaraca qız”, “Əşrəf” hekayələrini yazıb. Uşaq ədəbiyyatında “Qorxulu nağıllar” adı bəzən təəccüb doğursa da müəllifin söylədiyi kimi, bu hekayələr uşaqları qorxutmur,  həyat həqiqətlərini, onun işıqlı və qaranlıq tərəflərini obrazlaşdırmaqla onlara doğru yolu göstərir. Bu baxımdan ədibin “Qaraca qız” hekayəsi xüsusilə seçilir və sevilir.

XX əsr Azərbaycan nəsrində, xüsusilə uşaq ədəbiyyatının inkişafında böyük xidmətləri olan S.S.Axundov 1939-cu il martın 29-da 63 yaşında Bakıda vəfat edib. Yazıçı Fəxri Xiyabanda dəfn edilib.

Mina RƏŞİD