Laçının Hüsülü kəndinin tarixi adı Sultanlardı. Müəyyən dövrlədə bu ərazilər Əsədlər, Əsəd Sultanlar da adlandırılıb. Ermənistanın işğalı dövründə ermənilərin Laçında saxtalaşdırmağa çalışdığı 30 yaşayış məntəqəsindən biri də bu kənd olub.
Həmzə Sultan Sarayı 1761-də tikilib. 1992-ci ildən sonra düşmən digər tarixi və mədəni abidələrimiz kimi bu tarixi abidəni də fərqli şəkildə təmir etdirərək, sarayı öz adından, görkəmindən məhrm edib. Sarayın üzərindəki daş kitabə 1998-ci ildə İrəvana aparılıb. Saray isə turizm məqsədilə istifadə edilib.
400 yaşayış evi olmuş bu kənddə Həmzə Sultan nəslinin nümayəndələri yaşayıb. Azəbaycan, Türkiyə, Rusiya arxivlərində kəndin qədim tarixinə dair sənədlər mövcuddur. Sarayda 5 barmaq izi olan daşlar, xalqımıza məxsus müəyyən tarixi izlər ləğv edilərək erməniləşdirilib. Qəbirlər vəhşicəsinə dağıdılıb. Düşmən öz doğma yurdumuzdan izimizi itirməyə çalışsa da, buna nail ola bilməyib.
Nə yaxşı ki, Azərbaycan 2020-ci il sentyabrın 27-də başlanan Zəfər yürüşü ilə düşmən tapdağında olan ata-baba torpaqlarını azad etdi. Azad etdiyimiz yurdumuzu indi də abad edirik.
Hazırladı: Mina RƏŞİD