Çox az insan tanıyarıq ki, yurd yeri - doğulduğu torpaqdan ayrı düşəndə darıxmasın, vətəni haqqında düşünməsin, vaxt tapıb el-obasının görüşünə getməsin. Yəqin ki, insanlığın sonu vətənsizliyin timsalında daha aydın görünür. Vətənə - doğma torpağına sadiq olmayan insanın hansı düşüncələrə malik olması hamımıza yaxşı məlumdur. Bir də var ki, Vətənə doğru can atasan, amma ona qovuşa bilməyəsən, ağlın gücü Vətən həsrətli görüşləri təmin edə bilməyə, əlini uzadıb çata biləcəyin ünvanına gümanın çatmaya, doğulub boya-başa çatdığın torpağa özündən asılı olmayaraq həsrətdə qalasan. Dəhşət, bax, budur! Uzun illər ərzində doğma yurdumuza yollarımız bağlı qaldı, ağlımıza gəlməyən başımıza gəldi. Ağdam kimi gözəl, doğma yurdumuzu itirmək isə əsl faciə oldu, buna baxmayaraq ümidimizi itirmədik.

1993-cü ilin 23 iyulunda Ağdam Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal, 2020-ci il 20 noyabrında Müzəffər Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə azad edildi.

Bəzi kənar qüvvələrin iştirakı, lazımı səviyyədə rəhbərliyin təmin olunmamasını qeyd etməklə yanaşı, Ağdama yaraşırdımı işğal olunmaq? ƏSLA YOX! Ağdamlılar ermənilərin bu cür davranışına inanardımı? Heç vaxt! Ağdam kimi abad, iqtisadi inkişaf etmiş, vətənpərvər oğul və qızlarımızın vətənini dağıntılara məruz qoyanların yalnız bir adı var - bəşəriyyətə qarşı hər cür cinayətlər törətmiş və törətməyə razı olan barbarlar - ermənilər!

Ağdam - güclü iqtisadiyyat, münbit torpaq və iqlim şəraiti, zəngin insanları, elm, mədəniyyət adamları, dövlət xadimləri, milli musiqi korifeyləri, dünya birliyində xalqımıza hörmət gətirən övladları ilə qürur duyduğumuz yurd yeri! Əzəməti ilə, ad-sanı ilə həmişə fərqlənən, bu günümüzdə də öz qürurunu qoruyub saxlayan, Vətən sevgili arzularla doğulan, hər zaman başucalığı gətirən Ağdam və onun layiqli insanları ilə fəxr etmişəm, bu adın ucalığını qorumağa çalışmışam. Nəyin az-çox olmasından asılı olmayaraq, Ağdam adı uzun illərin bütün mərhələsində özünü doğruldub, bu müqəddəs torpağın bizlərə bəxş etdiyi mənəvi dəyərlərlə yaşamağı məqsəd, fərəh, şərəf hesab etmişəm. Yaşadığım həyat illərində əldə etdiyim nə varsa o, Ağdam adı ilə, bu torpağın yüksək dəyərləri, bərəkəti ilə bağlıdır.

30 ilə qədər işğala məruz qalaraq üzümüzə bağlı qalan, düşmən tapdağında inildəyən, gəncliyimdə həyat amalı seçməyimdə mənə dayaq və ilham verən doğma torpağımla görüşə tələsə-tələsə, amma məsuliyyətlə yollandığım anlarda hər zaman belə bir qənaətdə olmuşam ki, Ağdama çatanda sanki hər şeyi olduğu kimi görəcəyəm. Əslində, yaddaşıma, xəyali düşüncəmə görə, başqa cür də təsəvvür edə bilmirəm. Amma bu bir həqiqətdir ki, gördüyüm, yaşadığım, vicdanlı əməyimi sərf etdiyim nə o illərdən, nə də möcüzələr diyarına bənzəyən Ağdamdan heç nə qalmayıb, xatirələrdən başqa heç nə mövcud deyil. Bu hisslərin bir-biri ilə necə uzlaşdığını deyə bilməsəm də, 23 iyul 2022-ci ildə Ağdamı gördüyüm vəziyyət böyük sarsıntıya səbəb oldu, bu mənzərəni tam qələmə almaq da istəmirəm. Yaraşıqlı küçələri, abad yaşayış evləri, şən, gülərüz simaları olan insanların qaynar həyatları, istirahət ocaqları, elm, təhsil, mədəniyyət müəssisələri, kənd təsərrüfatı, tikinti, sənaye, emal müəssisələri və sair mövcud olan Ağdamda “heç nə yoxdur” ifadəsini işlətmək nə qədər arzuolunmaz olsa da, işğala məruz qalmış rayonlarımızda olan ümumi bir mənzərə burada da eynidir və ya miqyası daha böyükdür. İnsanlığı tam itirmiş, vətənimizə qarşı bu cür qəddarlıq törətmiş hiyləgər ermənilərin bu əməllərini heç vaxt unutmamalıyıq.

Ağdam şəhərinə daxil olmağa yaxınlaşdıqca ətraf kəndlərdə ermənilər tərəfindən qurulmuş səngərlər, ekoloji cəhətdən ziyan vurulmuş torpaq əkin sahələri, dağıdılmış yaşayış, ictimai binalarına tamaşa etmək çox çətindir, yurd yerlərimiz tanınmaz vəziyyətdədir. Daha dəqiq tanınması üçün keçmiş adları ilə qeyd edim ki, “Komsomol” kolxozu, Kökəltmə birliyi, Həzi Aslanov, Natəvan sovxozlarına məxsus bir sıra ərazilər, yaşayış evləri, tədris müəssisələri, quşçuluq-inkubasiya, sənaye kombinatları elə bir vəziyyətə düşüb ki, bu yerləri vaxtilə görməyən insanların nə düşündüyünü təsəvvür etmək mümkün deyil. Fikrimcə, elə erməni işğalçı qüvvələrinin əsas məqsədlərindən biri də bu yerləri tanınmaz vəziyyətə salmaq, unutqanlıq yaratmaq, tarixi mədəniyyət obyektlərini yox etmək olmuşdur.

Ağdam xalça fabriki, ət kombinatının yanından keçib sola dönərək şəhərimizə daxil olan zaman nələr gördüm - Bu haqda sonrakı yazılarımda qeyd edəcəm.

Yurd yerlərimizin işğaldan azad olunduğu üçün bir neçə təklifimi bildirməyi özümə borc hesab edirəm. İlk növbədə, şəhərimizə səfər edən, lakin bu yerləri yaxından tanıya bilməyən insanlara bələdçilik edən insanların seçilməsinə və onların coğrafi-tarixi bilgi səviyyəsinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Ağdam, onun dünəni və bu günü, aparılan bərpa-quruculuq işləri, məqsəd və məramlar haqqında məlumatsızlıq məni qane etmədi. Tanışlıq zamanı vacib elementlər diqqətdən kənarda qalmamalıdır. İşğaldan azad olunmuş ərazilər, tarixi və mədəniyyət abidələrinin, yaşayış yerlərinin tanıtım lövhələrinin təşkilinə xüsusi önəm verilməlidir. Məlumat lövhələrindən əlavə elektron bazalara çıxış yaradılmalı, təbliğ və təşviq edici məlumatlar burada öz əksini tapmalıdır. 30 il bundan əvvəl və bugünkü Ağdam rayonunun vəziyyəti ilə tanışlıq imkanı genişləndirilməlidir.

Şəhərimizin müxtəlif yerlərinə, məsələn, Şəhidlər xiyabanı və Şahbulaq qalasına ziyarət imkanı yaradıldığı üçün xidmət və təmizlik məsələlərinə xüsusi fikir vermək lazımdır, çünki bu yerlərə xarici dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri də gəlirlər.

Bir faktı da Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin nəzərinə çatdırmaq istəyirəm ki, Şahbulaq ərazisində geolokasiyanın müəyyən edilib adlandırılmasında olan ciddi nöqsanın aradan qaldırılmasına nail olunsun, belə hal yol verilməzdir.

Bərpa quruculuq işləri aparılan ərazilərdə görülən və görüləcək işlərlə bağlı vahid informasiya məkanının yaradılması, bu torpaqlardan məcburi köçkün düşərək iş yerlərini itirmiş insanların daimi işlərinə bərpa olunması və yeni işlərə cəlb edilməsi üçün təsirli tədbirlər və həyata keçirilməsi zəruri olan proqram sənədləri qəbul edilməlidir. Fikrimcə, bu məsələdə Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin səlahiyyət dairəsi genişləndirilməlidir.

Ağdama etdiyim səfər sadəcə Qarabağa açılan yol təəssüratı deyil, azad olunmuş torpaqlarımızda baş verən mövcud vəziyyəti görmək, qarşımızda duran əsas vəzifələrin yerinə yetirilməsində vətəndaş töhfəmizi verməkdən ibarətdir. Bunun üçün, sadəcə, gözləmək lazım deyil. Şəhidlərimizin həyatı bahasına qazanılmış zəfərin möhkəmləndirilməsində iştirak etmək hər birimizin müqəddəs borcudur.