• Ötən gün Şahmar Əkbərzadə adına Beynəlxalq Ədəbiyyat Mükafatının 2025-ci il üçün laureatlarının adları mükafat komissiyası tərəfindən açıqlanıb.

İlham Qəhrəman, Adilə Nəzər, Aysel Xanlarqızı, Nuranə Nur və Mehmet Nuri Parmaksızın (Türkiyə) daxil olduğu siyahıda mən də varam.

Bu mükafata layiq görülməyim mənim üçün üç cəhətinə görə dəyərlidir.  

Birincisi, mükafatın təsisçisi əslən Şuşadan olan tanınmış şair, alim, mənim ilk kitabım “Səhra məsnəvisi”nin naşiri Elçin İsgəndərzadədir.

İkincisi, mükafatı layiq görülmə xəbərini mən də hamı kimi mətbuatdan oxumuşam və bundan nə əvvəl, nə də sonra Elçin müəllimlə, nə də mükafat komissiyasına daxil olan hər hansı bir şəxslə əlaqəm olub.

Üçüncüsü, bu mükafat Qarabağın dəyərli şairi və publisisti, mərhum Şahmar Əkbərzadənin adını daşıyır.     

Şahmar müəllimlə tanışlığımızın və münasibətimizin maraqlı tarixçəsi var. Bu tanışlığın sosial-mədəni məzmununu nəzərə alıb həm gözəl şairimizi yad etmək, həm də xatirələrimin ən ciddi məqamlarını qələmə almaq istəyirəm.

Bildiyiniz kimi, Şahmar müəllim 1990-cı ildə “Mədəniyyət” qəzetini təsis etmişdi və dünyasını dəyişənə qədər bu qəzetin baş redaktoru oldu. Məlumat üçün deyim ki, qəzet Mədəniyyət Nazirliyinin rəsmi orqanıdır və indi də fəaliyyət göstərir.

Mən isə 1998-ci ildə Bakıya gəlib “Panorama” qəzetinin mədəniyyət şöbəsində işə düzəlmişdim. O vaxt çox sevdiyim aşıq Kamandar Əfəndiyevi tapıb ondan saz sənəti haqqında geniş müsahibə aldım. Aşıq mühitində böyüdüyüm üçün sənətkara maraqlı suallar vermişdim. Müsahibə pis alınmamışdı. O zaman bizim şöbə “Azərbaycan” nəşriyyatının səkkizinci, “Mədəniyyət” qəzeti isə ikinci mərtəbəsində yerləşirdi.

Bir də qapı açıldı, Şahmar Əkbərzadə əlində mənim müsahibəm içəri girdi.

O məni redaksiyada soraqlaya-soraqlaya tapmış, “belə gözəl söhbətə görə” həm tanış olmağa, həm də təşəkkürünü bildirməyə gəlmişdi.

Əlbəttə, mən onu şair kimi tanıyırdım, bir neçə şeiri yaddaşıma həkk olunmuşdu, üstəlik, Bəxtiyar Vahabzadə, Xudu Məmmədov kimi şəxsiyyətlərlə, hətta dünya şöhrətli Çingiz Aytmatovla yaxın dostluq etdiyini bilirdim. Ona görə həyəcanlandım. Heç gözləmədiyim bir hal baş vermişdi.

Tanışlıqdan və xoş söhbətdən sonra Şahmar müəllimi yola saldıq. Şöbə müdirim Süleyman Qaradağlı mənə dedi ki, bu sənin üçün böyük bir mükafatdır, çünki Şahmar müəllim şairlikdən əlavə gözəl publisistdir, hər adamı bəyənmir, hələ bir əlində qəzet altı mərtəbə yuxarı qalxa, övladı yaşında gənc bir müxbiri axtara.

Əlbəttə, içimdən xoş duyğular keçdi. Lakin az keçmədən əsl həqiqəti anladım: bu mənim yox, Şahmar müəllimin böyüklüyü idi. Çünki bizim yazı-pozu mühitində hər adam özündən bu qədər gənc birinin uğuruna bu qədər sevinmirdi.

Şahmar müəllimin şeirlərində gördüyüm böyük ürəyini həyatda da görürdüm.

Zaman keçdi, məni həm də şair kimi tanıdı və Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv olanda mənə zəmanətlərdən birini də o yazdı. Yadımdadır, incitməmək üçün bir-iki rəsmi cümlə yazıb yanına getdim, çünki bu zəmanət formal xarakter daşıyırdı, lakin yazdığım mətnlə razılaşmadı, dedi, mən sənin haqqında belə quru cümlələr yazmaram və vərəq götürüb öz bildiyi kimi yazdı.

Sevinirəm ki, Şahmar müəllimlə şeir və sənət haqqında söhbət edə bildim. Yadımdadır, onun dünya rədifli məşhur şeirini müzkirə edirdik, dedim, bu haqda eşitmişəm, deyiblər, Səməd Vurğundan sonra ən gözəl “Dünya” şeirini Şahmar müəllim yazıb. Güldü. Dedi, bi sözü ilk dəfə Bəxtiyar Vahabzadə söylədi, sonra da başqalarının dilinə-ağzına düşdü. Dedim, mən də sizə Səməd Vurğundan sonra ən gözəl “Dağlar” gəraylısını oxumaq istəyirəm.

Əlbəttə, indiki ağlım olsa, bu qədər yekə danışmazdım. Görünür, cavanlığın cahil cəsarəti öz sözünü deyirdi. Lakin misal çəkdiyim şeirə indi də güvənirəm.

Şahmar müəllim məni necə tanımışdısa, elə bildi özümdən oxuyacam. Lakin mən kəlbəcərli Sücaətin el dilində dolaşan gəraylısını oxudum. O, diqqətlə dinlədi, dedi, bir dəfə də oxu. Bu dəfə şeiri daha ürəkdən, həm də aram-aram oxudum.

Heyrətini gizlətmədi və mənimlə razılaşdı.

Şübhəsiz Səməd Vurğundan sonra bu rədifdə çoxlu şeirlər yazılmışdı, Sücaətin misralarına ən yaxşı demək doğru çıxmırdı, sadəcə yaxşılardan biri idi, lakin Şahmar müəllim mənim o şeiri necə eşqlə, necə içdən söylədiyimi görüb, zənnimi yanıltmaq istəmədi. Hələ 25 yaşı tamam olmayan və həyata çox böyük arzularla baxan gənc bir yazara əsl şair həssaslığı göstərdi.

Şahmar müəllimin “Dünya” şeirində belə bir bənd vardı:

Dəli sevdalara saldı başımı,

Taladı könlümü, aldı huşumu,

Qondurub çiynimə şahlıq quşunu

Məni şah elədi həsrətə dünya.      

Onun “Nağara” şeirini oxuyanda məəttəl qalmışdım. Adi əşyalarda, detallarda poeziya tapmaq əsl istedadların işidir. Misralara fikir verin:

Dodaqlar öpəcək qara zurnanı,

Səninsə sifətin şillənəcək...

Sən demə əşyaların da taleyi varmış...

Yaxud məşhur futbolçu Pele haqqında yazdığını yada salaq:

Həsəd aparırdı ağıllı başlar,

“Ağlı topuğunda” olan oğlana...

“48 ölçülü qadın paltarı” şeiri isə adamın daxili dünyasını alt-üst edib təzədən qurur: sevgiylə, sayğıya, həsrətlə...

Onunla söhbətdə Səməd Vurğun və Bəxtiyar Vahabzadənin adlarının zikr olunması təsadüfi deyil. Bu məktəbə məxsus bir şair idi. Səməd Vurğunun pasport verdiyi çarpaz şeir formasında ən uğurlulardan sayılırdı. Ruhən Məmməd Araza da yaxınlığı vardı. Şahmar Əkbərzadə modernist mücərrədliyə getmir, hamının yaxşı bildiyi, yaxşı bələd olduğu mövzulardan yazırdı. Lakin bunun içərisində təzə söz deyə bilirdi.

Onun şeirlərində vətən ürək kimi döyünür. Şahmar müəllim özü də fiziki cəhətdən sanbalına və sağlamlığına baxmayaraq böyük bir ürək kimi həssas idi. Məncə, elə ölümünü də bu həssaslıq sürətləndirdi. Təəssüf, bizim dostluğumuzun heç iki ili tamam olmadı. Bir də eşitdim qəfil dünyasını dəyişib.

Qarabağın, Zəngəzurun tanınmış ağsaqqalı Seyid Lazım Ağanın məzarı Ağdamın Çəmənlisində – Şahmar müəllimin doğulduğu kənddədir. Biz ailəvi tez-tez bu ocağın qonağı oluruq. O kəndə hər ayağım düşəndə, Şahmar Əkbərzadəni də sayğı ilə xatırlayıram. Çəmənli işğal olunmasa da, Şahmar müəllim məcburi köçkünlük dərdini hamımızdan artıq çəkib. Təkcə Laçına beş-altı şeir həsr edib.

Bu gün Laçın da, Ağdam da işğaldan azad olunub, hər iki rayonda böyük quruculuq işləri gedib və gedir. O tərəflərə daha çox insanlar səfər etdiyi üçün Çəmənli kəndinin də ziyarətçiləri artıb. Şahmar müəllimin ruhu buna görə şaddır. Mənim onun adını daşıyan mükafata layiq görülməyim də mərhum sənətkarımızın ürəyincə olardı. Çünki ilk qiyməti o özü vermişdi mənə. Dağdan ağır adam altı mərtəbə yuxarı qalxıb məni axtarmışdı...